|
Walliser
Bote - 14 /
sep / 2010 Europa Bulteno,
Septembro 2010, N° 9 (97) - 28 / sep / 2010 soc.culture.esperanto
- 15 / sep / 2010 Facebook _ UEA _ Universala
Esperanto-Asocio - 15 / sep / 2010 Walliser Bote - 18 / sep /
2010 Walliser Bote - 18 / sep /
2010 Walliser Bote - 21 / oct /
2010
Eugen Macko (EDE) - 5
/ feb / 2013 La racia komprendeficito de la publiko montrigxas en la komentoj kaj kritikoj de la t.n. fakuloj. Kiel bone, ke la artistoj ne (cxiam) laboras por "fakuloj" , sed ekverkas ankaux spontane el la senpera est-anteco. En tiu verko, la esprimmaniero de la artistoj estas plene tempoadekvata, kio gxenerale ne estas memkomprenebla, en nia ankoraux cxiam plejparte idealisme distordita mondo. Gxi montrigxas en sia subkonscia efiko, kion ni cxiuj portas en nin mem, kiel reagon al cxiutaga aktualeco. Mi ne scias kial sed, ekz. auxdante tiun verkon gxi donas al mi ion kompletigxon, minimume sentnivele. Mi kunkantas kaj cxe tiu, mi senstrecxigas mian sent-eston. Sed aktuala, bona verko, povas doni ankaux ion, kion ni gxis nun ne havis, ne sciis, eble pro iu deficito. Tiu manko povas esti minimume subigita gxis la muziko dauxras kaj tio kauzas gxojon. Provu, kiel Robert proponis, kunkanti (ne devas esti tenore). Ankaux povas esti kriante, sed devas esti sindonante, senstrecxite, eble vi ricevos ion kion vi bezonas, ion kompletigxan senton por via estanteco. Ion pri kio ni sentas mankon en la estanteco por esti kompleta, tuta en la mondo. La artistoj havas pri tiuj deficitoj pli da afinon kaj ankaux kuragxon nomi kaj elmeti publike. Kio en la sociopolitika sfero povas esti ecx dangxera, la artistoj kapablas produkti minimume sentojn kiuj plenigas la mankon, se ankaux nur en certa tempo, sed tio jam estas suficxa por konsciigxo la problemon kaj por posta reala plilaboro. Konkrete okazas tio ofte cxe politik-financ-ekonomiaj problemoj, malantaux kiuj plejofte staras influaj kaj fortaj potencoj, kontraux kiuj unuopuloj aux malgrandaj grupetoj, havas nenion sxancon trabatali siajn postulojn. Iomete alie staras la aferoj en real-funkciantaj demokratioj. Kiun ni kredas havi, minimume nuntempe en la EU. Tie havas iun sxancon ankaux la opinio de la plimulto, se ili trafe politike organizigxas. En la EU ni havas demokratian rajton kaj liberecon esprimi opiniojn, fondi ecx partiojn, ankaux kontraux la regantaj potencoj. Ni uzu tion eblecon, cxe evidente sxangxnecesaj aferoj. Sed bedauxrinde la konscio pli la ebleco de plibonigo, staras sur tre malalta nivelo cxe EU civitanoj. Tie povas la arto gxenerale multe helpi, la politiko devas fari la ostan laboron. Memkompreneble, kiu havas la potencon, volas gxin enteni. Sed kontraux la gxenerala evoluo neniu potenco povas kontrauxstari. Nuntempe estas la demando "kiel" disigi la potencon. En la historio ni jam havis kelkajn spertojn pri perfortaj provoj. Sed bedauxrinde tiuj ne donis kvalitan sxangxon, nur la regado estis renversigita. La demokratio estas nuntempe la unua politika solvo de tiuj problemoj kaj por tio estas necesa gxia disvolvigo kaj plifortigo. La bazo de la demokratio estas la komprenigxo. Por komprenigxi estas bezonata lingvo. Kaj se ni volas la demokration plifortigi kaj evolui, por tio estas bezonata ankaux, ke la komprenigxilo mem estu demokrateca. Pro tio estas la temo de tiu artajxo per esperanto, plene politike kaj tempoadekvate elektita. La arto jam cxiam helpis solvi politikajn problemojn cxar gxia unua intereso estas, gxis gxi restas pura arto por si mem (ne por la mono) resti sur la flanko de la libereco, malfermeco kaj vero. Samtempe gxi mem scias, ke gxi ne havas la veron. Gxuste pro tio gxi restas cxiam survoje, sercxante en la granda monda misterio. Sed unu estas certa, arto neniam restas cxe fiksitaj, alkutimigxintaj, senmovaj formoj kaj enhavoj. Artistoj subigis la klasicismon jam antauxe ol la filozofoj ekkonis la unuajn intencojn kaj limon de la klasika logiko kaj poste la dialektiko kaj ekmovis dialogikan novan pensadon, kiu gxuste en la politiko montrigxis jam en la nova historio (meze de la 20a j.c.) ankaux realnecesa. La temo de la verko "thre" estas fakte, reagi al socia deficito en la EU. Sub kiu ni cxiuj suferas, kelkaj pli, aliaj malpli, kelkaj konscie, aliaj subkonscie, sed la problemo estas cxiutaga, konkreta kaj cxiam pli akrigxas. La socia solvo de tiuj problemoj, memkompreneble ne plu apartenas al la arto. Sed arto povas sin permesi, tion alparoli kaj provoki la solvojn. Gxi faras tion precipe, se io estas aktuala. Ankaux en tiu konkreta verko, ne estas la celo de la verkistoj solvi, sed nur montri (kaj nuntempe tio jam suficxas) kiu problemo urgxas en la EU. Sed la provoko de la arto ne estas cxiam komprenata kaj plejofte interpretata en la senco de diversaj interesoj, plejsukcese per mono, al kiu precipe la jxurnalistoj kaj profesiaj artkritikistoj inklinas. Tiel aperas plejofte en la komentoj de kritikistoj la socia dimensio, kun la jam gxenerale konataj klasikaj antauxjugxoj, de kiuj plejbone profitas la aktoro; se ne alie, tiam suficxas ankaux nur por iu populareco. Cxar ripeti antauxjugxon, sen iu alpensado, kiun jam multaj konas, psikologie estas tre efika metodo trovi apogantojn; nu, cxiu sxatas ricevi konfirmon, (idiotisme) por la propra prudenteco kaj klerigeco. Tiujn trarompi kaj sercxi la veron malantaux la trivialo estas pena laboro kaj ne estas monposxe efika. En la germanlingva festivala enkonduko la verkon "three", http://three.umsnjip.ch/oeuvres.html estas kelkaj de tiuj troveblaj. Komence kaj oni ecx povas diri precipe, estas legebla tute reala priskribo: "La nocio Esperanto estas ligita kun efikeco, demokrateco, egalrajteco kaj konstruo interkulturajn pontojn." Sed poste sxangxigxas la tono. La tre interesa alegorio, kiam la, de malproksime stirita miniautomobilo, poste kiel helikoptero forflugas, anstataux doni pozitivan sencon, (ekz. solvigxi de landaj limoj traflugante per komuna kompreno) estas kiel "utopio" deklasita. Cxu vere volis la artistoj tion diri? La artistoj ecx lasas ankaux tiel kompreni, se iu estas tiel pretendita. Sed tio ne signifas ke ili volis tion diri. Nur povas esti ke iu malricxulo ne vidas kaj ne sentas la positivan efikon, kio akaux ecx por sxili povus helpi, se sxili estus kapabla sin solvi el la kaptiteco de klasika pasinteco kaj sin malfermigxi por aktuala en la estanteco. Ekz. mi koprenas (nature per iu alia pensmaniero) tute alie. Por mi ankaux jes, tio estas alia dimensio, sed ne "utopi a"kaj ankaux ne "ambivalenca" (kiel tion nomis la enkondukisto). Cxar la dimensio de "inter-eco" kio tute reale okazas jam cxiam en la historio, atingis nuntempe sian altan aktualecon konkrete en la EU. Jes, el tiu "dia-logika" aktualeco naskigxis ankaux tiu arta muzika verko, kiun sxajne nia enkondukisto gxis nun ne komprenis plene, kaj supozas iun "ambivalencon". Jam estas iomete pli bone, se li (aux sxi), ne sercxas iun "dialektikan kontrauxecon" kaj akceptas minimume la du valorecon. Nur, tiel ni ne povas antauxmovigxi, sed ni restas tie kie ni jxus estas kaj restas, en la "naci-eca" pensmaniero de la EU. Sed gxuste tion ni volas per la inter-eco, unuflanke la diversecon protekti, sed aliflanke kompreni ankaux la aliulon. Fine lisxi, gxojas ke ankoraux ne estigxis realeco "Ke Europo komprenigxas" ("Damit Europa sich versteht", estis la slogano de EDE-de cxe la lastaj EU balotoj 2009). Eble sxili havus intereson, kontraux tio ke tio okazu? Bone, demokrate mi komprenas kaj toleras tion. Sed jes, gxuste pro tio, tiuj kiuj havas intereson ke tio okazu devas kunigxi kaj politike agi. Cxar mi estas konvinkita, ke internacia komprenigxo estas intereso de la plimulto en Europo kaj demokratece estas la intereso de plimulto pli forta, ol de iu nur komerca, eble ankaux mon-elita malplimulto. Nur la plimulto devus konsciigxi tion. Arta verko kiel tiu, faras grandan helpon tiusence. THREE tute ne estas iu "ambivalenca dimensio", (ecx ne diras du, sed tri,..ha…ha…ha) en sia "ironio kaj amara seriozeco", sed gxuste per tiu dualeco eksxajnas la gxis nun ne suficxe disvastigita (sed jam longe en la historio konata) dimensio de la "inter-eco", kion nia enkodukisto sxajne ne komprenas. Ironia estas, cxar la realeco bedauxrinde estas nur de malmulto komprenata, tamen ke la intereso de la plimulto staras malantaux, senkonscie. Tiu ironio provokas por pripensi ankaux la propran stultecon kaj ne rigidigxi en iu kredo posedi la veron. Nun, tiu sinteno apartenas gxenerale al la karaktero de la arto kaj ne estas iu novo. Amara seriozeco estas la pinto de la dialektiko, kiu cxi tie ludante eksxajnas. Ne la absoluta kredo al gxi kiu bedauxrinde suficxe longe regis en nia, ecx ne tro longe pasinta estinteco, kiu fine provokis tragikan katastrofon. Tie en la arto estas jam survoje ekkonata la ridindeco de la seriozo kaj jam survoje atentigas al la malkapableco de idealisme absoluta kredo de la mondsavigo. Sed tiu erarkredo ne estas specialajxo de esperanto aux esperantistoj, (kiun eble nia komentatoro volas komprenigi) sed de nia europa idealismo,(kun la mondsavigo de cxiu peno), kiun eble la esperantistoj kelkfoje iomete ecx pli forte kredis ol aliaj civitanoj, kaj pro tio la esperantismo neglektis, (ne kapablis ekkoni) la dialogikan bazon de esperanto, (la novan pensadon) kiun gxi ekhavas jam ekde gxia komenco. Kiel ankaux la supera kritiko pri ironio, ne trafas nur esperanton, sed la tutan klasikan pensmanieron, kun cxiu klasika lingvo. Esperanto estas en tiu rilato ecx la liberigxo de tiuj klasikaj kadroj, fiksajxoj kaj antauxjugxoj. Nur bedauxrinde, plejofte la "klasikaj" esperantistoj ne komprenis tion kaj volis postkuri klasicismon. Cxar nur ironie estas eltenebla, la gxis nun mordserioze komprenintaj stultajxoj de la klasicismo. Kaj pruvu nun, kiu eltenas la ironion kun pli da humoro, cxu esperanto, aux la klasikaj naciaj lingvoj? (Sed atentu! Povas esti dangxera!) La esprimmaniero de la artistoj estas plene tempoadekvata, sed bedauxrinde la kritikistoj gxis nun ne povas ion komenci per adekvateco, sed cxiam denove resaltas en klasikaj kategorioj. Ili vidas iun "ambivalencon" anstataux ke ili malfermu la okulon, rigardu cxirkauen kaj tiam oni povus mem reale ekkoni, ke jam cxiuj lasttempaj eksterordinare signifaj homaj kontaktoj okazis precipe "inter-ece", t.e. dia-logike. Signifa estas por tiu verko la arte ligita subigo de klasicismo kun politiko. En la arto tio jam longe ne estas novo, ecx en la politiko tio jam necese okazas ekde kelkjardekoj, sed la ligo de unu kun alia kaj la ebla efiko al konscio de EU civitanoj estas aparta. Gxi arigxas en la vico de artajxoj kiuj eltirigxis el la hierarhxia klasicismo kaj disvastigxas la vojon al nova nedialektika, dialogika pensmaniero, kiu en la demokratia politiko de EU nuntempe estigxis necesa. Arto kaj politiko estas jam cxiam esence ligitaj unu kun alia.
|
||
 |
|
|
| "der
künstlerische Höhepunkt des Festivals." (9/07) "exzellent wiedergegebene Neue Musik und hochgeladene Emotionalität" (ONE, 1/09) more... "sorgfältig ausgearbeitet - das eigentliche Hörerlebnis des Festivals." (China, 1/09) more... |
"sensationell,
intelligent, schlagkräftig." (10/11) more "berührt unmittelbar dank eindringlichen Interpretationen." (12/08) |
"neue Musikformen, die mal konzertant, mal discoesk die Grenzen von U- und E-Musik ausloten." (6/08) |
 |
||
|
l |
|
|
| "schlicht umwerfend, mitreissend" (Tonhalle Zürich, 3/10) | "surreal,
ironisch, absolut sehenswert!" (09/11) more "pendelt virtuos zwischen Tragik und verspieltem Schalk, fasziniert vom ersten bis zum letzten Augenblick." (10/08) more "erfinden die Kammeroper sozusagen neu und mischen Neue Musik und Discogrooves zu einem aufwühlenden Stück" (7/09) more |
"Eros et Bolero: acht (!) Tage kosmologischen Welttheaters; in dieser Schöpfung tut sich ein grosser, unberechenbarer Kosmos aus Assoziationen und Verwicklungen auf" (10/11) more... |
|
||
|
|
l |
l |
| "eines der ungewöhnlichsten Schweizer Ensembles für Neue Musik der Gegenwart, ein musikalischer Ausnahmezustand! Kühn, ironisch, absurd" (5/10) | "New Chinese
vibe - contemporary and classical" (10/09) link
"the 2nd New Music week begins" (10/09) link |
"the Shanghai New Music Week" (10/09) link |
|
||
|
|
|
|
| "2nd SNMW
impressions" more "comments on Suite from Wolf Cub Village by Guo Wenjing" more "Masterclass and International Duet Works Concert" by Renping Qian more "2nd NMW Shanghai" by Lu Pei more "2nd NMW Shanghai" by Chen Yeungping more |
"THREE estas la tria muzikteatrajo de Svisa ensemblo UMS 'n JIP, kiu apartenas pro cirkau 70 koncertoj jare al la plej aktivaj mondaj ensembloj de nova muziko. Gia plej nova albumo estas pledo por europa »lingua franca« baze de Esperanto kiel rimedo por ekonomia suprensalto: unu anstatau 23 europaj oficialaj lingvoj. (...) kaj oni komprenas: la verda ne estas nur la koloro de espero kaj kresko, gi estas ankau la koloro de vizieca perspektivo: Esperanto." (9/10) more... | “un spectacle
rappelant l'atmosphère de LULU de Berg” “conception scénique superbe” “d'une rare richesse en métaphores” “maîtrise vocale et instrumentale inouïe” “un travail musical super soigné” “surprenant, intensif” “évoquant la morbidité de Pierrot Lunaire de Schönberg” “touchant à l'éternel féminin, l'érotisme, la violence, la folie, l'humour, l'ironie, la tendresse, enfin une démarche fort originale, à absolument ne pas manquer” “simplement magnifique” (One, 07/09) more |
